Τον δρόμο για να μπουν λουκέτα σε χιλιάδες «μη βιώσιμες» επιχειρήσεις, αλλά και να ξεκινήσουν ευρείες αναδιαρθρώσεις, ακόμα και μερική «Σεισάχθεια», των ληξιπρόθεσμων οφειλών που έχουν συσσωρευτεί από τις επιχειρήσεις σε τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, Εφορία, προμηθευτές και άλλους πιστωτές, ανοίγει η κυβέρνηση μέσα στο καλοκαίρι, με φόντο την έκρηξη του «κόκκινου» ιδιωτικού χρέους στα 160 δισ. ευρώ. Ένα μέγεθος που αγγίζει πλέον μεγέθη ανάλογα του συνολικού Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της ελληνικής οικονομίας.
Δεδομένης της τιτάνιας προσπάθειας που απαιτείται για να «φαγωθεί» το τεράστιο βουνό του ιδιωτικού χρέους, κυβέρνηση και τράπεζες σε συμφωνία με την τρόικα οδεύουν προς την υιοθέτηση ενός εντελώς νέου μοντέλου εξωδικαστικής αντιμετώπισης των μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών οφειλών – και, σε επόμενη φάση, των οφειλών των φυσικών προσώπων. Βασικός άξονάς του θα είναι η διαχείριση όλων των χρεών ως ενιαίου συνόλου.
Το προσχέδιο του νέου πλαισίου θα είναι έτοιμο στα μέσα Αυγούστου, με στόχο να εγκριθεί από την τρόικα τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο και να ξεκινήσει να λειτουργεί πιλοτικά το φθινόπωρο, αλλά σε πλήρη εφαρμογή από 1/1/2015.
Κεντρικός πυλώνας του νέου σχεδιασμού, που, σύμφωνα με κυβερνητικά στελέχη, θα έχει «έκτακτο χαρακτήρα», είναι η εξωδικαστική ρύθμιση των οφειλών κατά τρόπο που θα προσομοιάζει με ένα «άρθρο 99» ή τη διαδικασία «εξυγίανσης» εκτός δικαστηρίων. Στόχος είναι οι αποφάσεις για αναδιαρθρώσεις ή οριστικό λουκέτο να λαμβάνονται ταχύτερα από τους πιστωτές –ακόμα και εντός 20 έως 30 ημερών στις πιο απλές περιπτώσεις– και να περιοριστεί η χρονοτριβή στα δικαστήρια. Ειδικά για τις τράπεζες και τα κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια, τα οποία φτάνουν τα 45 δισ. ευρώ επί συνόλου 77 δισ. ευρώ μη εξυπηρετούμενων δανείων, η κυβέρνηση ξεκαθαρίζει σε όλους τους τόνους πως η όποια λύση θα είναι κεφαλαιακά ουδέτερη.
Σε κάθε περίπτωση, στόχος των ρυθμίσεων που θα υιοθετηθούν είναι οι τράπεζες να μην εγγράψουν νέες επισφάλειες σε σχέση με τα 35 δισ. ευρώ μέχρι σήμερα και να ανακτήσουν προοδευτικά 40-45 δισ. ευρώ από το σύνολο των 77 δισ. ευρώ «κόκκινων» δανείων που υπάρχουν σήμερα. Ανάλογοι στόχοι ανάκτησης εσόδων υπάρχουν και για τα ασφαλιστικά ταμεία, στα οποία οι ληξιπρόθεσμες οφειλές ξεπερνούν πλέον τα 16 δισ. ευρώ, αλλά και για το Δημόσιο όπου οι οφειλές έχουν εκτιναχθεί στα 67 δισ. ευρώ.
Σχηματικά, όλοι οι πιστωτές μιας επιχείρησης που έχει ληξιπρόθεσμα δάνεια και οφειλές, θα κάθονται στο ίδιο τραπέζι με τους μετόχους και πιθανόν κάποιον διαμεσολαβητή. Τα χρέη και η οικονομική κατάσταση των εταιρειών θα αξιολογούνται από «πραγματογνώμονες», και θα αναζητούνται εξωδικαστικά λύσεις για την ομαλή αποπληρωμή των οφειλών σε εξατομικευμένη βάση ή θα λαμβάνεται απόφαση για διακοπή χρηματοδότησης και πτώχευση της εταιρείας.
Ποιοι θα παίρνουν τις αποφάσεις
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Κ» η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να θεσμοθετήσει «εργαλεία» που θα δίνουν υπερεξουσίες στους ιδιώτες πιστωτές των επιχειρήσεων, κυρίως δηλαδή στις τράπεζες, προκειμένου να διευκολύνει γρήγορες λύσεις.
Στο υπό κατάρτιση νέο θεσμικό πλαίσιο θα προβλέπεται ότι το πάνω χέρι στις τελικές αποφάσεις θα έχει το 35% των ιδιωτών πιστωτών. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως, αν πάνω από το 1/3 των πιστωτών μιας εταιρείας συμφωνήσει σε κάποιο σχέδιο διευθέτησης χρεών (π.χ., «κούρεμα» δανείων, ληξιπρόθεσμων οφειλών κ.ά.), θα παρασύρει υποχρεωτικά και τους υπόλοιπους σε συμφωνία, «επιβάλλοντας» στην ουσία τις λύσεις για την επιβίωση ή τον ξαφνικό θάνατο επιχειρήσεων. Η εν λόγω ρύθμιση κατεβάζει τον πήχη της υποχρεωτικής συναίνεσης πολύ χαμηλότερα και από το 51%, το οποίο προβλέπεται για τη συμφωνία των πιστωτών στο πλαίσιο των δικαστικών διαδικασιών του άρθρου 99.
Επιπλέον, εξετάζεται από το υπουργείο Οικονομικών να δοθούν νέα φορολογικά κίνητρα στις τράπεζες, ειδικά ως προς τη δυνατότητα να αναγνωρίζουν ως φορολογική απαίτηση μέρος της ζημίας που εγγράφουν από την κεφαλαιοποίηση χρεών κ.ά.
Παράλληλα, προωθείται από το υπουργείο Δικαιοσύνης η αλλαγή τόσο του Πτωχευτικού Κώδικα όσο και της προ-πτωχευτικής διαδικασίας, ώστε να συντμηθούν οι χρόνοι εκδίκασης και υλοποίησης των δικαστικών αποφάσεων, ειδικά για τις πτωχεύσεις, οι οποίες διαρκούν ως και τριάμισι χρόνια (πλειστηριασμοί, πίνακας πιστωτών κ.ά.). Με βάση μελέτες που παρουσίασε η κυβέρνηση στην τρόικα, εκτιμάται πως η πλειονότητα των επιχειρήσεων που έχουν προσφύγει στο άρθρο 99 κάνουν κατάχρηση των ευνοϊκών όρων του, προκειμένου να αποφεύγουν τις πληρωμές και τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης σε βάρος τους.
Αντίστοιχα, αλλαγές προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης του εξωδικαστικού συμβιβασμού προωθούνται και στον νόμο Κατσέλη. Η συσσώρευση των αιτήσεων στα Ειρηνοδικεία όλης της χώρας έχει ως συνέπεια για το 52% των περιπτώσεων να ορίζεται δικάσιμος πέντε χρόνια μετά την κατάθεση της αίτησης και για ένα περίπου 20% ακόμα και δέκα χρόνια μετά την κατάθεση της αίτησης.
Πώς θα λειτουργεί η εξωδικαστική διευθέτηση χρεών
Ο εξωδικαστικός συμβιβασμός θα αφορά κυρίως υπερχρεωμένες επιχειρήσεις που κρίνονται βιώσιμες και ικανές, έπειτα από μια διευθέτηση οφειλών, να συνεχίσουν να εξυπηρετούν κανονικά τις υποχρεώσεις τους.
Τα χρέη και η οικονομική κατάσταση των εταιρειών θα αξιολογούνται από ειδικούς «πραγματογνώμονες» (νομικά γραφεία, εταιρείες συμβούλων, εκπροσώπους του Δημοσίου, των τραπεζών κ.ά.) και θα αντιμετωπίζονται ως «πακέτο» από τους πιστωτές στο πλαίσιο επιχειρηματικών αναδιαρθρώσεων, είτε αυτά αφορούν τραπεζικά δάνεια, είτε ανεξόφλητες δόσεις στα ασφαλιστικά ταμεία, είτε χρέη προς την Εφορία και τους εργαζομένους κ.ά.
Στη βάση του πλάνου αναδιάρθρωσης που θα συμφωνείται κατ’ ελάχιστο με το 35% των ιδιωτών πιστωτών, κάθε πλευρά θα αναλαμβάνει συγκεκριμένες υποχρεώσεις: λ.χ., οι τράπεζες θα «κουρεύουν» ένα μέρος των τόκων ή του κεφαλαίου των δανείων, τα ασφαλιστικά ταμεία και η Εφορία θα διαμορφώνουν τις καταβολές δόσεων ανάλογα με τις ανάγκες της εταιρείας ή ακόμα θα προχωρούν σε «haircut» προστίμων και προσαυξήσεων, οι εκπρόσωποι των εργαζομένων θα υποχρεώνονται ή θα συναινούν σε συγκεκριμένες μειώσεις μισθών ή του τρόπου καταβολής των αποδοχών κ.λπ.
Σε κάθε περίπτωση, αν η πλειονότητα των πιστωτών (που συνήθως είναι τράπεζες) αποφασίσουν να κεφαλαιοποιήσουν ένα μέρος των χρεών, ώστε να ενισχύουν τις προοπτικές επιβίωσης μιας εταιρείας, τον ίδιο δρόμο θα υποχρεωθούν να ακολουθήσουν και οι υπόλοιποι πιστωτές (Δημόσιο, προμηθευτές, ενδεχομένως οι εργαζόμενοι κ.ά.), σηκώνοντας ανάλογο βάρος.
Ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης (κεφαλαιοποίηση χρεών, αναχρηματοδότηση, δόσεις δανείων, πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων κ.ά.) θα εγκρίνεται υπό τη βασική προϋπόθεση πως η εταιρεία θα έχει περιουσιακά στοιχεία ικανά να το υποστηρίξουν ή ότι ο μέτοχος θα βάλει λεφτά και ότι η επιχείρηση θα μπορεί να συνεχίσει πλέον να αποπληρώνει το υπόλοιπο των χρεών με τις ταμειακές ροές της.
Με λίγα λόγια, χρεωμένες επιχειρήσεις με φθίνουσα δραστηριότητα, χαμηλές ταμειακές ροές κ.λπ., που θα προσφεύγουν στον νέο «μηχανισμό» διευθέτησης χρεών και θα κρίνονται «μη βιώσιμες» θεωρητικά θα αποσυνδέονται από το «οξυγόνο» και θα οδηγούνται με ταχύτατες διαδικασίες στο λουκέτο και την εκκαθάριση, με ό,τι συνέπειες μπορεί να έχει αυτό για την ανεργία και την οικονομία συνολικά.
Αφήστε μια απάντηση