Ο Πρόεδρος της Γερμανίας ξεκίνησε την καριέρα του ως ταραxoποιός ιερέας: ένας προτεστάντης πάστορας στην κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία. Ως επικεφαλής του κράτους, ο Joachim Gauck τώρα υποτίθεται ότι πρέπει να είναι πάνω από την πολιτική, η συνείδηση ενός επανενωμένου έθνους. Αλλά ένα καλό κήρυγμα πάντα βοηθά.
Την περασμένη εβδομάδα έκανε ακριβώς αυτό για το θέμα της Ευρώπης. Είχε ως στόχο να καταφέρει ένα Ruckrede – ένα είδος αφύπνισης – τόσο για τους Γερμανούς όσο και τους ευρωπαίους εταίρους τους.
Και ήταν ένα καλό κήρυγμα, έστω και αν οι τρέχουσες οικονομικές καταστάσεις της ΕΕ δεν προσφέρονται για μεγάλους λόγους . Ο κ. Gauck έκανε μια ειλικρινή παραδοχή για το αυξημένο κύμα κριτικής κατά της ΕΕ, την απογοήτευση με την υπερβολική γραφειοκρατία, την απώλεια της εθνικής κυριαρχίας, και την έλλειψη διαφάνειας.
Αναγνώρισε τους φόβους εκείνων που πιστεύουν ότι πάντα πρέπει να πληρώνουν το τίμημα οι ίδιοι – δηλαδή οι Γερμανοί – και εκείνων που αντιμετωπίζουν όλο και σκληρότερη λιτότητα και ανεργία, χωρίς καμία αμφιβολία οι Έλληνες και Ισπανοί, οι οποίοι κατηγορούν τους Γερμανούς για τα δεινά τους.
Ο κ. Gauck δεν αναφέρει κανένα συγκεκριμένο νέο όραμα. Αλλά ήταν σαφής για ένα πράγμα: εάν πρόκειται να υπάρξει περισσότερη Ευρώπη για την επίλυση της κρίσης στην ευρωζώνη, κάτι που ευνοείται από το μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού κατεστημένου στη Γερμανία, τότε θα πρέπει να οικοδομηθεί από κάτω προς τα πάνω – με τη συναίνεση των πολιτών – και όχι ως από πάνω προς τα κάτω.
Αυτό που προσέλκυσε περισσότερο την προσοχή εκτός Γερμανίας ήταν η άμεση έκκληση του προέδρου στο Βρετανικό λαό να μην αποχωρήσει από την ΕΕ, με το δημοψήφισμα που υποσχέθηκε ο Ντέιβιντ Κάμερον, πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, σε κάποια φάση στο μέλλον.
«Θα θέλαμε να μείνετε μαζί μας», είπε. «Περισσότερη Ευρώπη δεν μπορεί να σημαίνει Ευρώπη χωρίς εσάς.»
Επέμεινε επίσης ότι η χώρα του δεν προσπαθεί να υπαγορεύσει κανόνες για τα υπόλοιπους. «Δεν θέλουμε να εκφοβίσουμε τους άλλους, ούτε να τους αναγκάσουμε να ασπαστούν τις ιδέες μας», είπε. «Περισσότερη Ευρώπη δεν σημαίνει μια γερμανική Ευρώπη.»
Ωστόσο, η κύρια γραμμή του μηνύματός του στρεφόταν κατά των συμπολιτών του, οι οποίοι φαίνεται ακόμη να δυσανασχετούν με το πόσο τους κοστίζει η Ευρώπη.
Ο κ. Gauck είπε στους νέους της Γερμανίας ότι έχουν ήδη βιώσει περισσότερη Ευρώπη από ό τι οποιαδήποτε προηγούμενη γενιά. Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν μάθει δύο ξένες γλώσσες, πηγαίνουν σχολικές εκδρομές στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στη Μαδρίτη ή τη Βαρσοβία, και θα μπορούσαν να σπουδάσουν οπουδήποτε στην ΕΕ με μια υποτροφία Erasmus.
Αλλά δεν υπάρχει ακόμη «κοινή ιστορία» για την Ευρώπη, δεν υπάρχει ενιαία ευρωπαϊκή ταυτότητα, να ενώσει τα 27 έθνη στη μέση μιας οικονομικής κρίσης.
Ο Πρόεδρος της Γερμανίας πιστεύει ότι η Ευρώπη έχει «ένα διαχρονικό κανόνα αξιών που μας ενώνει». Περιλαμβάνει «την ειρήνη και την ελευθερία, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, την ισότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αλληλεγγύη.» Αυτές οι αξίες κατοχυρώνονται στις συνθήκες και είναι εκτελεστές με νόμο.
Αλλά χρειάζονται περισσότερα: τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής «res publica», όχι τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, αλλά μια κοινοπολιτεία εθνών, και ενός ευρωπαϊκού δημόσιου χώρου για συζήτηση, όπως η Αγορά στην αρχαία Ελλάδα. Ένα πανευρωπαϊκό τηλεοπτικό κανάλι θα βοηθήσει, αλλά το Διαδίκτυο παρέχει ήδη μια πλατφόρμα. Θα απαιτήσει μια lingua franca, δηλαδή μια κοινή γλώσσα εργασίας. Ο κ. Gauck δεν έχει καμία αμφιβολία ότι θα είναι η αγγλική.
Οι ευρωσκεπτικιστές στη Βρετανία θα προσέξουν άραγε το Γερμανό πρόεδρο; Μάλλον όχι. Η συζήτηση περί κοινών αξιών είναι πάρα πολύ στομφώδης για το βρετανικό κοινό, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν έχουν καν ακούσει για τις υποτροφίες Erasmus.
Ωστόσο, αν στη Βρετανία είναι πολύ ευρωσκεπτικιστικές για να ακούσουν, στη Γερμανία, ο κ. Gauck έχει το αντίθετο πρόβλημα.
Στην εν εξελίξει προεκλογική εκστρατεία, η κρίση της ευρωζώνης και οι μακροπρόθεσμες μεταρρυθμίσεις της ΕΕ δεν είναι θέματα υψηλά στην ημερήσια διάταξη. Όλα τα κύρια κόμματα συμφωνούν ως προς την ανάγκη για «περισσότερη Ευρώπη», αλλά χωρίς να εξηγούν τι σημαίνει αυτό.
«Να μην είστε αδιάφοροι!» παρακάλεσε ο κ. Gauck έφεση. «Να μην είστε τεμπέληδες!»
Αλλά η αλήθεια είναι ότι η Γερμανία χρειάζεται μερικούς ακόμα Βρετανούς-ευρωσκεπτικιστές για να ξεκινήσουν μια έντονη ανταλλαγή απόψεων, και το Ηνωμένο Βασίλειο χρειάζεται κάποιους λιγότερους.
Αφήστε μια απάντηση